Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025: Η Λειψυδρία και οι Προκλήσεις για την Ελλάδα

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας, με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής να επιδεινώνουν δραματικά την κατάσταση και από την πλευρά της προσφοράς και της ζήτησης. Αυτή η ανησυχητική πραγματικότητα επιβάλλει την ανάγκη για επείγουσες δράσεις και στρατηγικές.

Μεγαλύτερη Ευαισθητοποίηση για το Νερό

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025 έρχεται να μας υπενθυμίσει την κρίσιμη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε όσον αφορά το νερό. Ενώ το θέμα της προηγούμενης Παγκόσμιας Ημέρας ήταν η αποκατάσταση του εδάφους και η ανθεκτικότητα στην ξηρασία, το 2025 εστιάζουμε στις λύσεις για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικά.

Η ρύπανση από πλαστικά πλήττει έντονα τα οικοσυστήματα, την ανθρώπινη ευημερία και το κλίμα, φράσσοντας ποτάμια και ρυπαίνοντας τις θάλασσες. Τα πλαστικά αποβλήτα διασπώνται σε μικρότερα σωματίδια και διαδίδονται σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, από τα υψηλότερα βουνά μέχρι τα βάθη των ωκεανών.

Ωστόσο, υπάρχει ένα κίνημα για επείγουσα αλλαγή. Παρατηρούμε αυξανόμενη κινητοποίηση της κοινωνίας, προτάσεις για επαναχρησιμοποίηση, καθώς και πολιτικές που αποσκοπούν στη μείωση των πλαστικών μίας χρήσης και στη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων. Όμως, απαιτείται να δράσουμε πιο άμεσα και πιο αποτελεσματικά.

Σήμα Κινδύνου για τα Υδάτινα Αποθέματα

Επιστήμονες εκπέμπουν σήμα κινδύνου για τους υδάτινους πόρους της χώρας, καθώς τα αποθέματα νερού σε κρίσιμες περιοχές παρουσιάζουν δραματική μείωση. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι ταμιευτήρες της Αττικής εμφάνισαν πτώση της τάξης του 29% τον Μάιο του 2025 σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι. Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας του World Resources Institute, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο λειψυδρίας με εξαιρετικά υψηλό ρίσκο.

Η μείωση των βροχοπτώσεων και η μη δυνατότητα πρόσβασης σε καθαρό νερό αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση του ΑΕΠ κατά 8% στις χώρες υψηλών εισοδημάτων. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση και τη διαθεσιμότητα των υδάτων περιλαμβάνουν:

• Γεωργία: Περίπου το 80% των απολήψεων νερού χρησιμοποιούνται για αρδευτικές ανάγκες.
• Τουρισμός: Η αύξηση των τουριστικών ροών απαιτεί συνεχώς αυξανόμενες απολήψεις νερού.
• Οικονομική Δραστηριότητα: Η αύξηση του βιοτικού επιπέδου οδηγεί σε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης νερού.
• Γεωτρήσεις: Η αύξηση στις απολήψεις υπόγειων υδάτων πιέζει τα αποθέματα και οδηγεί σε υφαλμύρωση.
• Απώλειες στα Δίκτυα: Η παλαιότητα των δικτύων και η έλλειψη βελτιωτικών δράσεων προκαλούν σημαντικές απώλειες.
• Ακραία Φαινόμενα: Η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων προκαλεί σημαντικές ζημιές στις υποδομές.

Δράση και Ευαισθητοποίηση

Σύμφωνα με έκθεση, η Ελλάδα παρουσίασε υπερδιπλασιασμό των απολήψεων νερού για ύδρευση (+139%) την περίοδο 2001-2022, κυρίως λόγω της τουριστικής δραστηριότητας και των μεγάλων απωλειών στα δίκτυα διανομής που φτάνουν το 50%. Ιδιαίτερα στις περιοχές με αυξημένες τουριστικές ροές, όπως οι Κυκλάδες, οι διαθέσιμοι υδάτινοι πόροι είναι περιορισμένοι.

Η χώρα μας δαπανά τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας άλλες χώρες με παρόμοια κλιματικά χαρακτηριστικά. Παρά τη μείωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι απολήψεις για άρδευση παραμένουν υψηλές εξαιτίας της αυξημένης θερμοκρασίας και των παλαιών δικτύων.

Φωνές Ειδικών για τη Λειψυδρία

Ο καθηγητής Δημήτρης Εμμανουλούδης, Διευθυντής της Έδρας UNESCO, δήλωσε πρόσφατα ότι το ζήτημα της λειψυδρίας δεν περιορίζεται μόνο στην έλλειψη νερού λόγω ξηρασίας. Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι ακόμα και σε καλές υδρολογικές χρονιές, η κατανάλωση μπορεί να ξεπερνά την διαθέσιμη ποσότητα νερού. «Λειψυδρία σημαίνει και υπερκατανάλωση», τόνισε χαρακτηριστικά.

Ο Δήμαρχος Σκιάθου, Θεόδωρος Τζούμας, υπογράμμισε την ανάγκη για οικονομία στο νερό, ιδίως κατά την τουριστική περίοδο, προτείνοντας την αντικατάσταση των παλιών υδρόμετρων και την παρακολούθηση νέων γεωτρήσεων με σύγχρονα συστήματα. Η προστασία των υδάτινων πόρων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες, ώστε να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητα των φυσικών πόρων.

Η κατάσταση τη λειψυδρίας και οι προκλήσεις που την συνοδεύουν είναι μια πραγματικότητα που απαιτεί συλλογική δράση και ευαισθητοποίηση, ώστε η Ελλάδα να διασφαλίσει το μέλλον των υδάτινών της πόρων.