Αντιφάσεις στην Αγροτική Πραγματικότητα

Η κατάσταση του Έλληνα αγρότη σήμερα

Ο Κεφαλλονίτης και Θιακός αγρότης, όπως τον γνωρίζουμε στην ελληνική ύπαιθρο, φαίνεται ότι έχει φτάσει στα όρια του. Η παραδοσιακή αγροτική οικογένεια, που αποτελούσε το κύριο στοιχείο της αγροτικής παραγωγής, στηριζόταν σε θεμελιώδεις αξίες, όπως η αυτάρκεια και οι περιορισμένες ανάγκες. Η οικογενειακή στήριξη στο καθημερινό έργο και η δυνατότητα να εξασφαλίζουν τα προς το ζην αποτελούσαν βασικά χαρακτηριστικά του αγροτικού βίου.

Οι νέες τεχνολογίες και οι σύγχρονοι μηχανισμοί, όπως τρακτέρ και ραντιστικά, έχουν εισέλθει στον αγροτικό τομέα, διευκολύνοντας ορισμένες από τις διαδικασίες παραγωγής. Ωστόσο, η δυσανάλογη αύξηση του κόστους λειτουργίας έχει φέρει τους αγρότες σε δεινή θέση. Τα λιπάσματα, οι σπόροι και τα φυτοφάρμακα, πολλά εκ των οποίων είναι εισαγόμενα, έχουν αυξήσει τα έσοδα, αλλά ταυτόχρονα έχουν δημιουργήσει μια νέα δυναμική στην αγροτική οικονομία, όπου οι αγρότες χάνουν το μερίδιο τους από τα κέρδη.

Η ανατροπή του παραδοσιακού μοντέλου

Αρχικά, οι αγρότες ίσως να αισθάνονταν ότι η τεχνολογική εξέλιξη απελευθέρωνε τον κόπο τους και τους προσέφερε νέες δυνατότητες. Επιπλέον, οι επιδοτήσεις από την Ε.Ο.Κ. από τη δεκαετία του ’80 πρόσφεραν κάποια οικονομική στήριξη. Ωστόσο, από το 1992 και έπειτα, η αγροτική πολιτική των Βρυξελλών έχει αλλάξει πορεία, οδηγώντας σε μείωση των επιδοτήσεων και εγκατάλειψη της υπαίθρου.

Είναι αλήθεια ότι οι αγρότες υποθήκευσαν το μέλλον τους; Ίσως οι χρηματοδοτήσεις του παρελθόντος να τους βοήθησαν μύχια να πωλούν τα προϊόντα τους, ωστόσο, η εξάρτηση από τους εισαγόμενους πόρους τους έχει οδηγήσει σε χρέωση και αμφιβολία για την κατεύθυνση του αγροτικού τους μέλλοντος. Ενδέχεται να βιώνουν την καθημερινότητα με ανησυχία, καθώς εξαρτώνται από τις υποδείξεις των άλλων και νιώθουν ότι πλέον δεν είναι οι πρωταγωνιστές της παραγωγής, αλλά κομπάρσοι σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη αγορά.

Η σύγχρονη πραγματικότητα και οι νέες προκλήσεις

Σήμερα, όλα τα αναγκαία στοιχεία για την παραγωγή – όπως κεφάλαια, σπόροι, λιπάσματα και φυτοφάρμακα – προέρχονται από άλλες πηγές, αφήνοντας τον αγρότη να παλεύει για ένα μέλλον που φαίνεται ολοένα και πιο αβέβαιο. Αντί να απολαμβάνει την πρόοδο και να εντυπωσιάζεται από τον εκσυγχρονισμό, η πραγματικότητα είναι ότι έχει μετατραπεί σε συγκρουόμενο παράγοντα, προσπαθώντας να επιβιώσει εν μέσω «άκρως ανταγωνιστικών εισαγόμενων προϊόντων».

Η ερώτηση παραμένει: θα παραμείνουμε εδώ ή θα προχωρήσουμε μπροστά; Όμως, το «μπροστά» που μας προτείνεται, μήπως είναι απλώς το «πίσω» για την ελληνική αγροτική παράδοση; Το μέλλον του αγροτικού τομέα, γεωργοί και παραγωγοί αντιμετωπίζουν σύνθετες προκλήσεις και καλούνται να αναζητήσουν νέες στρατηγικές βιωσιμότητας στην αλλαγμένη οικονομική πραγματικότητα.

Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος