Η Θεομητορική Εορτή της Ζωοδόχου Πηγής
Κάθε χρόνο, την Παρασκευή της Διακαινησίμου, εορτάζεται μια ιδιαίτερη θεομητορική γιορτή, γνωστή για τη σημασία της στην ορθόδοξη χριστιανοσύνη. Αυτή η γιορτή, η οποία έχει εδραιωθεί στον 19ο αιώνα, τιμά τα εγκαίνια του νέου ιερού ναού και του παρεκκλησίου αφιερωμένου στην Παναγία της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται στο Βαλουκλή, μια περιοχή της Κωνσταντινούπολης.
Ο εορτασμός της ημέρας περιλαμβάνει την αγιοποίηση και την ευλογία των ονομάτων Ζώης, Ζωής, Ζήσης, Ζήσιμου και Πηγής, καθώς αυτοί οι άνθρωποι γιορτάζουν τον προστάτη τους, την Παναγία της Ζωοδόχου Πηγής. Η παράδοση αυτή σχετίζεται με μια θαυματουργή πηγή, που βρισκόταν έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, κοντά στην πύλη της Σηλυβρίας, σήμερα γνωστή ως Μπαλουκλή, όνομα που προέρχεται από τα ψαράκια που ζούσαν στην πηγή.
Η ιστορία της πηγής συνδέεται άμεσα με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Λέοντα τον Θραξ, που το 474 ανήγειρε έναν περικαλλή ναό προς τιμήν της Παναγίας, κοντά στην πηγή. Το νερό της πηγής είχε θεραπευτικές ιδιότητες που ανακούφισαν πολλούς ασθενείς από προβλήματα όπως αποστήματα και αιμορραγίες. Λέγεται μάλιστα ότι μεταξύ των θαυματουργικά θεραπευμένων ήταν και ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, ο οποίος, αφότου θεραπεύτηκε από δυσουρία, συνέβαλε στην ανέγερση της μονής της Ζωοδόχου Πηγής με υλικά που περίσσεψαν από την κατασκευή της Αγίας Σοφίας.
Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια, οι κατά καιρούς επιδρομές και οι σεισμοί προκάλεσαν σοβαρές φθορές στα κτίσματα του ναού και της μονής. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι επιπτώσεις ήταν καταστροφικές, με τις καταστροφές που υπέστησαν να οδηγούν στην κατεδάφιση των κτισμάτων και στη χρήση των υλικών τους για την κατασκευή του τεμένους του Σουλτάν Βαγιαζίτ. Παρ’ όλα αυτά, οι χριστιανοί πιστοί της Κωνσταντινούπολης δεν σταμάτησαν ποτέ να επισκέπτονται τα ερείπια του ναού και να τελούν λειτουργίες, αναζητώντας το θαυματουργό ιαματικό νερό της πηγής, ιδιαίτερα την Παρασκευή της Διακαινησίμου.
Το 1833, ο πατριάρχης Κωνστάντιος Α’ κατόρθωσε να εξασφαλίσει άδεια από τον σουλτάνο Μαχμούτ Β’ για την ανοικοδόμηση του ναού. Τα εγκαίνια του καινούργιου ναού πραγματοποιήθηκαν στις 2 Φεβρουαρίου 1835 από τον πατριάρχη Κωνστάντιο Β’. Με την πάροδο των χρόνων, σε πολλές πόλεις της ορθόδοξης χριστιανοσύνης ιδρύθηκαν ναοί αφιερωμένοι στη Ζωοδόχο Πηγή, με τον πιο γνωστό να είναι αυτός της Αθήνας, που βρίσκεται στην οδό Ακαδημίας.