Οριστική Ρύθμιση των Οικισμών κάτω των 2.000 Κατοίκων

Μετά την εδραίωση του νομοθετικού πλαισίου από το 1985, το Προεδρικό Διάταγμα 181/1985 καθόρισε την οριοθέτηση περίπου 11.000 οικισμών σε όλη την Ελλάδα με πληθυσμό κάτω από 2.000 κατοίκους. Οι διαδικασίες αυτές, ωστόσο, ελέγχθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις – το 2005, το 2017 και το 2019 – επισήμανε ότι οι αρχές και τα κριτήρια που ακολουθήθηκαν από τους Νομάρχες για την οριοθέτηση των οικισμών δεν ήταν επαρκή. Η απόφαση αυτή του Συμβουλίου καταδίκασε την πρακτική οριοθέτησης που εφαρμοζόταν επί δεκαετίες και προκάλεσε αναστάτωσες σε πολλές περιοχές.

Κορυφαίο αποτέλεσμα αυτών των αποφάσεων ήταν η ακύρωση της οριοθέτησης συγκεκριμένων οικισμών στο Ρέθυμνο και το Πήλιο, γεγονός που υπονόμευσε την οριοθέτηση και άλλων περιοχών που είχαν οριστεί βάσει του Π.Δ. 181/1985. Αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα ενός νέου ρυθμιστικού πλαισίου, το Συμβούλιο της Επικρατείας προχώρησε στην έκδοση των Γνώμοδοτήσεων 74/2024 και 17/2025, με βάση τις οποίες εκδόθηκε το νέο Προεδρικό Διάταγμα 129/2025. Μέσω αυτού, επιδιώκεται η οριοθέτηση οικισμών που δεν είχαν προηγουμένως οριστεί, εξασφαλίζοντας την επανέγκριση ή την αναοριοθέτησή τους όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.

Η νέα ρύθμιση δεν θέτει σε κίνδυνο τους οικισμούς, αλλά, αντίθετα, διευθετεί εκκρεμότητες που εκκρεμούσαν για δεκαετίες. Το Προεδρικό Διάταγμα 181/1985 επανασχεδιάζεται με σκοπό την υποστήριξη των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, προσφέροντας ασφάλεια και βεβαιότητα στους κατοίκους. Έτσι, όλες οι ιδιοκτησίες πλέον διασφαλίζονται και επέρχεται ένα αίσθημα δικαίου.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι διαμορφώθηκε μια απομακρυσμένη ζώνη, όπου η οριοθέτηση που προήλθε από τον Νομάρχη θεωρήθηκε ακραία και δόθηκε εντολή να μην γίνει αποδεκτή. Αυτές οι επεκτάσεις οικισμών, οι οποίες βασίστηκαν σε πιθανές παρανοήσεις, είχαν οδηγήσει σε απορρίψεις από το Συμβούλιο. Η αρμοδιότητα για την εξειδίκευση των ορίων επίσης μεταβιβάστηκε από τους Νομάρχες στον Υπουργό το 1997, ενώ η Πολιτεία προγραμματίζει πλέον ρυθμίσεις που θα αποτυπώνουν επιστημονικά κριτήρια και θα ενσωματώνουν ακίνητα με γεωγραφική οικιστική σχέση με τους οικισμούς.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση της Κεφαλονιάς, το νέο Π.Δ. 129/2025 δεν ισχύει για τους ήδη οριοθετημένους οικισμούς και οι διατάξεις της προηγούμενης νομοθεσίας (Ν.1337/83) παραμένουν σε εφαρμογή. Οι οικισμοί στην Κεφαλονιά είναι θεσμοθετημένοι και η διαδικασία που θα ακολουθήσει περιλαμβάνει την επανέγκριση των ορίων των οικισμών καθώς και νέες οριοθετήσεις μικρών οικισμών που είχαν παραληφθεί προηγουμένως. Σκοπός είναι η πληρέστερη προσδιοριστική διαδικασία με την υποβολή των απαραίτητων στοιχείων για τα όρια καθώς και η δημιουργία ζωνών οικισμού που θα διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα του καθεστώτος δόμησης.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι παρά τις αλλαγές, δεν έχει αλλάξει τίποτα ως προς τους όρους δόμησης των οικισμών μέχρι σήμερα, εκτός από τους οικισμούς του Ρεθύμνου και του Πηλίου, οι οποίοι δεν εκδίδουν οικοδομικές άδειες από το 2019. Για όλους τους άλλους οικισμούς, το νέο Π.Δ. 129/2025 δεν επηρεάζει τους ισχύοντες όρους δόμησης, οι οποίοι θα παραμείνουν σε εφαρμογή έως ότου ολοκληρωθεί το Τοπικό Χωροταξικό Σχέδιο σε κάθε νομό. Ο προγραμματισμός αυτός θα προχωρήσει σε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους, εξασφαλίζοντας την πλήρη εικόνα για τα όρια των οικισμών.

Παρίσης Σπύρος

Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ