Άνοια και γλώσσα: Γνωστικές και Επικοινωνιακές Προκλήσεις

Η Γλώσσα και η Γνωστική Διάσταση της Άνοιας

Η Δρ. Κατερίνα Φραγκοπούλου, ψυχογλωσσολόγος, συμμετείχε στην εκδήλωση για την άνοια που διοργανώθηκε στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου. Στην ομιλία της, ανέδειξε τη σημασία των φορέων περίθαλψης καθώς και την ανάγκη ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τις γλωσσικές και γνωστικές επιπτώσεις της νόσου. Επιπλέον, τόνισε τον ρόλο των ψυχογλωσσολογικών και νευροψυχολογικών αξιολογήσεων στην κατανόηση της άνοιας.

Η Σημασία των Κέντρων Ημέρας

Η Δρ. Φραγκοπούλου επισήμανε πως τα Κέντρα Ημέρας για την άνοια δεν παρέχουν μόνο *θεραπευτικές υπηρεσίες* στους νοσούντες, αλλά εξυπηρετούν και εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς. Αυτές οι δομές είναι πολύτιμες τόσο για τους επαγγελματίες υγείας όσο και για τους *εκπαιδευόμενους*, καθώς προετοιμάζουν τους φροντιστές να παρέχουν την κατάλληλη φροντίδα και να ανταποκριθούν στις *ψυχοκοινωνικές απαιτήσεις* της νόσου. Υπογράμμισε, μάλιστα, την αναγκαιότητα ίδρυσης και ενίσχυσης τέτοιων Κέντρων και στην Κεφαλονιά.

Παράλληλα, τα Κέντρα Ημέρας συμβάλλουν στην ενημέρωση της τοπικής κοινότητας μέσα από εκδηλώσεις και δράσεις ευαισθητοποίησης, προσφέροντας υπηρεσίες και κατ’ οίκον σε άτομα που δεν μπορούν να μετακινηθούν.

Γλωσσικές Δυσκολίες στην Άνοια

Στην ομιλία της, η Δρ. Φραγκοπούλου αναφέρθηκε στην άνοια μέσω της ψυχογλωσσολογίας, τονίζοντας ότι ένα από τα πρώτα και πιο συχνά συμπτώματα της νόσου είναι η *διαταραχή της γλωσσικής λειτουργίας*. Οι ασθενείς με άνοια, ιδιαίτερα με Alzheimer, εμφανίζουν:

• Δυσκολία στην ανάκληση λέξεων
• Έλλειψη σημασιολογικής ευχέρειας
• Σημασιολογικές παραφασίες
• Προβλήματα συντακτικής δομής
• Ασυνάρτητο λόγο

Αυτές οι γλωσσικές δυσκολίες οδηγούν στην απώλεια της ικανότητας για συνεχή και πλούσιο λόγο, καθιστώντας την επικοινωνία ιδιαίτερα δύσκολη.

Γνωστικές Δυσκολίες και Επιπτώσεις στη Μνήμη

Η Δρ. Φραγκοπούλου επισήμανε τις γνωστικές δυσκολίες που βιώνουν οι ασθενείς με άνοια, εστιάζοντας σε σημαντικές εκτελεστικές λειτουργίες. Ο ανασταλτικός έλεγχος, δηλαδή η ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει *πληροφορίες* και να συγκρατεί τις ουσιώδεις, είναι συχνά μειωμένος, καθιστώντας δύσκολη τη διαδικασία διάκρισης του σημαντικού από το άσχετο. Αυτή η αδυναμία επηρεάζει τη δηλωτική μνήμη, καθιστώντας δυσκολότερη την ανάκληση πρόσφατων γεγονότων, την ακολουθία οδηγιών και την εκτέλεση πιο σύνθετων δραστηριοτήτων.

Αξιολόγηση με Ψυχογλωσσολογικά και Νευροψυχολογικά Εργαλεία

Η Δρ. Φραγκοπούλου παρουσίασε μια σειρά εργαλείων αξιολόγησης, τονίζοντας τη σημασία τους για την πρώιμη διάγνωση και παρακολούθηση της άνοιας:

• Mini Mental State Examination (MMSE): περιλαμβάνει ερωτήσεις που σχετίζονται με την προσανατολισμό, την επανάληψη λέξεων, αλλά και αριθμητικές πράξεις.
• Τεστ επανάληψης αριθμών και λέξεων: μετρά τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη μνήμη εργασίας, ζητώντας από τον ασθενή να επαναλάβει αριθμούς ή λέξεις.
• Τεστ σημασιολογικής και φωνολογικής ευχέρειας: οι εξεταζόμενοι κλήθηκαν να αναφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερες λέξεις μέσα σε ένα λεπτό, ακολουθώντας θεματικές κατηγορίες.
• Τεστ Βοστόνης: αξιολογεί την ικανότητα κατονομασίας με τη χρήση εικόνων.
• Δοκιμασία συνεχούς λόγου: εστιάζει στην περιγραφή εικόνας και αξιολογεί τη συνεκτικότητα και τη ροή του λόγου.
• Αφήγηση προσωπικών εμπειριών: αξιολογείται η δομή και η αφηγηματική ικανότητα του ατόμου.

Ειδικά Τεστ και Εκτελεστικές Λειτουργίες

Ένα από τα αναγνωρίσιμα τεστ που παρουσίασε είναι το Stroop Test, το οποίο εξετάζει την ικανότητα *αυτοελέγχου* και επιλογής ορθής απόκρισης σε ανταγωνιστικά ερεθίσματα, αναγκάζοντας τον ασθενή να αναγνωρίσει το χρώμα του μελανιού που γράφει μια λέξη, όταν η λέξη δηλώνει διαφορετικό χρώμα.

Η Γηριατρική Κλίμακα Κατάθλιψης (GDS)

Η Δρ. Φραγκοπούλου τόνισε επίσης τη σημασία της γηριατρικής κλίμακας κατάθλιψης, η οποία χρησιμοποιείται για να διακρίνει μεταξύ άνοιας και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Ο διαχωρισμός αυτός είναι κρίσιμος, καθώς η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά της άνοιας.

Η Ανθρώπινη Διάσταση στη Διάγνωση

Κλείνοντας την ομιλία της, η Δρ. Φραγκοπούλου επισήμανε ότι η διάγνωση της άνοιας είναι μια *σύνθετη* διαδικασία, που απαιτεί τη συνεργασία ιατρικών εξετάσεων και ψυχογλωσσολογικών διαγνώσεων. Υπογράμμισε τη σημασία της φροντίδας, της κατανόησης και του σεβασμού στην ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου. Ενθάρρυνε το κοινό να ενημερωθεί και να ζητήσει στήριξη από τα διαθέσιμα Κέντρα Ημέρας σε περιοχές όπως η Αθήνα και η Πάτρα.