Άνοια και γλώσσα: Μια σε βάθος ανάλυση από τη Δρ. Κατερίνα Φραγκοπούλου

Η γλωσσική και γνωστική διάσταση της άνοιας

Η Δρ. Κατερίνα Φραγκοπούλου, ειδικός ψυχογλωσσολόγος, συμμετείχε σε εκδήλωση αφιερωμένη στην άνοια που έλαβε χώρα στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου. Στην ομιλία της, τόνισε τη σημασία των φορέων περίθαλψης και της ενημέρωσης, ενώ αναφέρθηκε στις γλωσσικές και γνωστικές επιπτώσεις που έχει η νόσος, εστιάζοντας στη ψυχογλωσσολογική και νευροψυχολογική αξιολόγηση των ασθενών.

Ο ρόλος των Κέντρων Ημέρας στην υποστήριξη των ασθενών

Η Δρ. Φραγκοπούλου αναφέρθηκε στα Κέντρα Ημέρας για την άνοια, τονίζοντας ότι δεν προσφέρουν μόνο θεραπευτικές υπηρεσίες, αλλά έχουν και μια ουσιαστική εκπαιδευτική και ενημερωτική διάσταση. Αυτά τα κέντρα είναι πολύτιμα για επαγγελματίες υγείας και εκπαιδευόμενους, καθώς προετοιμάζουν τους φροντιστές να παρέχουν κατάλληλη φροντίδα και να ικανοποιούν τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες των ασθενών. Επίσης, επεσήμανε ότι τα Κέντρα Ημέρας συμβάλλουν στην ενημέρωση της τοπικής κοινότητας μέσω διαφόρων δράσεων ευαισθητοποίησης και σε πολλές περιπτώσεις προσφέρουν υπηρεσίες κατ’ οίκον για άτομα που δεν μπορούν να μετακινηθούν. Η Δρ. Φραγκοπούλου υπογράμμισε τη σημασία ίδρυσης και ενίσχυσης τέτοιων δομών και στην Κεφαλονιά.

Αναγνώριση των γλωσσικών διαταραχών

Αν εξετάσουμε την άνοια από τη σκοπιά της ψυχογλωσσολογίας, η Δρ. Φραγκοπούλου ανέφερε ότι τα γλωσσικά προβλήματα είναι από τα πρώτα και πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα. Στους ασθενείς με άνοια, και ιδιαίτερα με Alzheimer, παρατηρούνται:

• Δυσκολία στην ανάκληση λέξεων
• Έλλειψη σημασιολογικής ευχέρειας
• Σημασιολογικές παραφασίες
• Προβλήματα συντακτικής δομής
• Κενός και μη συνεκτικός λόγος

Αυτά τα προβλήματα επιφέρουν σημαντική απώλεια της ικανότητας για πλούσιο και περιεκτικό λόγο, καθιστώντας την επικοινωνία μια δύσκολη πρόκληση.

Γνωστικές δυσκολίες και οι επιπτώσεις τους στη μνήμη

Στο επίπεδο της γνωστικής λειτουργίας, η Δρ. Φραγκοπούλου επεσήμανε ότι οι ασθενείς με άνοια αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες και ειδικά στον ανασταλτικό έλεγχο, που αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει και να συγκρατεί τις ουσιώδεις πληροφορίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία τους να διακρίνουν το σημαντικό από το ασήμαντο, δυσκολεύοντας την επεξεργασία των δεδομένων.

Αναφέρθηκε επίσης στη δηλωτική μνήμη – τόσο την επεισοδιακή όσο και τη σημασιολογική – καθώς και τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη μνήμη εργασίας, εξηγώντας ότι αυτές πλήττονται σημαντικά, με συνέπεια προβλήματα στην καθημερινή ζωή όπως η δυσκολία ανάκλησης πρόσφατων γεγονότων ή εκτέλεσης σύνθετων δραστηριοτήτων.

Εργαλεία ψυχογλωσσολογικής αξιολόγησης

Η Δρ. Φραγκοπούλου παρουσίασε ένα σύνολο εργαλείων που είναι κρίσιμα για την πρώιμη διάγνωση και παρακολούθηση της άνοιας. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Mini Mental State Examination (MMSE): Αξιολογεί διάφορες πτυχές της γνωστικής λειτουργίας μέσω ερωτήσεων που περιλαμβάνουν προσανατολισμό, επανάληψη λέξεων, αριθμητικές πράξεις και γραφή. Σκορ κάτω από 24 υποδηλώνει πιθανή γνωστική έκπτωση.
• Τεστ επανάληψης αριθμών και λέξεων: Μετρά τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη μνήμη εργασίας.
• Τεστ σημασιολογικής και φωνολογικής ευχέρειας: Αξιολογεί την ικανότητα του εξεταζόμενου να αναφέρει λέξεις που ανήκουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες.
• Δοκιμασίες κατονομασίας: Στόχος είναι η αναγνώριση λέξεων μέσω εικόνων, με αξιολόγηση του χρόνου απόκρισης.
• Δοκιμασία συνεχούς λόγου: Επικεντρώνεται στην περιγραφή εικόνας, εξάγοντας πληροφορίες για τη συνεκτικότητα και τη ροή του λόγου.
• Αφήγηση προσωπικής ιστορίας: Αξιολογεί τη δομή και την αφηγηματική ικανότητα του ατόμου.

Η γηριατρική κλίμακα κατάθλιψης

Επιπλέον, η Δρ. Φραγκοπούλου αναφέρθηκε στη γηριατρική κλίμακα κατάθλιψης, ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη διαφοροποίηση ανάμεσα στην άνοια και τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Υπογράμμισε τη σημασία αυτού του διαχωρισμού, καθώς η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που προσομοιάζουν με ήπια γνωστική διαταραχή.

Η ανθρώπινη διάσταση στην παρακολούθηση της άνοιας

Κλείνοντας την ομιλία της, η Δρ. Φραγκοπούλου τόνισε ότι η διάγνωση της άνοιας είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί συνδυασμό ιατρικών εξετάσεων και ψυχογλωσσολογικής αξιολόγησης. Υπογράμμισε τη σημασία της φροντίδας, της κατανόησης και του σεβασμού για τις ιδιαιτερότητες κάθε εγκεφάλου. Αναφέρθηκε επίσης στην ύπαρξη Κέντρων Ημέρας στην Αθήνα, Αττική και Πάτρα, ενθαρρύνοντας το κοινό να αναζητά ενημέρωση και στήριξη όταν χρειάζεται.